Historische fotografische procédés

Historische fotografische procédés

Dankzij de ontwikkeling van de fotografische technologie in de afgelopen jaren is het maken van technisch perfecte foto’s een eenvoudige zaak geworden,

zelfs voor mensen zonder specialistische kennis. Digitale fotografie kan nu zeer gemakkelijk worden gebruikt voor informatie- en documentatiedoeleinden, en de traditionele fotografie kan op dit gebied nauwelijks concurreren met deze techniek.

Als we de mogelijkheden van de digitale fotografie voor individuele artistieke schepping onderzoeken, wordt natuurlijk al snel duidelijk dat de formulematige fotobewerkingsprogramma’s en de wezenlijke gelijkvormigheid van digitale afdrukken, zelfs als het om totaal verschillende soorten foto’s gaat, tot een zekere voorspelbaarheid in de resultaten leiden.

De foto’s zijn perfect, maar lijken allemaal erg op elkaar.

Hoe gemakkelijker het wordt om digitale foto’s te maken en voor te bereiden voor afdrukken, hoe waarschijnlijker het wordt dat mensen voor hun creatieve inspanningen zullen willen terugkeren naar de technieken van de traditionele fotografie, of de technieken van de digitale en de traditionele fotografie zullen willen combineren, vooral bij het maken van de definitieve versie van een foto – bij het creëren van een uniek, artistiek origineel, of, met andere woorden, bij het eigenlijke proces van het overbrengen van de foto op papier.

Een van de basiskenmerken van de traditionele fotografie, die gebaseerd is op de gevoeligheid van zilverzouten voor licht, is het feit dat de fotograaf veel van de processen zelf kan uitvoeren en er zijn eigen creatieve toets aan kan geven.

De uiteindelijke foto kan vele verschillende vormen aannemen. Elke foto is een uniek origineel.

Deze verscheidenheid in werkwijzen, het volstrekt individuele karakter van het resultaat en het feit dat we steeds een origineel werk maken, zullen de traditionele fotografie ongetwijfeld in staat stellen zich te handhaven, zij het nu in de rol van een artistieke techniek.

Kijken we naar het buitenland, dan zien we dat ‘alternatieve’ fotografische technieken gestaag aan populariteit winnen.

Dit zijn in feite herleefde historische technieken die dateren uit het begin van de fotografie.

In de Verenigde Staten is de belangstelling in de jaren tachtig toegenomen, maar de laatste jaren is die nog verder toegenomen. Verwerkingskits voor praktisch alle ooit gebruikte procédés zijn daar op de markt verkrijgbaar.

Hoewel sommige nogal duur zijn, kopen mensen ze toch. Een bijzondere favoriet is platinotype, ondanks het feit dat de set verwerkingschemicaliën ongeveer 130 dollar kost.

Er zijn tientallen Amerikaanse publicaties over dit onderwerp verschenen, er worden regelmatig creatieve workshops georganiseerd en er zijn veel artikelen te vinden op het internet, waar ook een discussiegroep bestaat.

Oude foto’s hebben een eigen charme.

Ze zijn niet te reproduceren, elk is een unieke creatie, en zelfs als er meerdere van één negatief worden afgedrukt, zijn er geen twee precies hetzelfde. In elke foto gaat een hoge mate van persoonlijke creativiteit schuil. Elke foto is anders – gemaakt met een ander procédé, op ander papier, met een andere tonaliteit. Foto’s die in het moderne fotolab zijn afgedrukt, zijn weliswaar schoon, korrelvrij en in perfecte kleur, maar toch heel anders dan afdrukken in carbon of platina.

Uit de geschiedenis van de fotografie weten we dat “hoogwaardige” afdrukmethoden lange tijd hebben standgehouden.

Zo zijn veel van onze fotografen tot in de jaren 1930 doorgegaan met het maken van olie- en broomolieafdrukken, hoewel gelatine zilver-bromide papier – van een type dat vandaag de dag nog steeds wordt gebruikt, zonder noemenswaardige veranderingen – al lang en breed beschikbaar was.

Waarom bleef men zo lang doorgaan met die bewerkelijke, tijdrovende procédés? Misschien omdat hun grotere “kneedbaarheid” meer plezier en voldoening bracht in de resultaten.

Wie geïnteresseerd is in individueel gerichte creatie, vindt in historische fotografische procédés nog meer mogelijkheden dan in de klassieke fotografie: niet alleen is er een scala aan procédés (zoutprocédé, cyanotypie, platinotypie, olieverfdruk enz.), maar er is ook een keuze aan methoden om het eindresultaat te bereiken (lichtgevoeligheidsoplossing, papiersoort, verwerkingsmethode enz.)

In de huidige omstandigheden zijn de meest gebruikte historische procédés die waarbij een negatief wordt gekopieerd.

Het gevoelig maken van papier voor het kopiëren is veel praktischer dan bijvoorbeeld het maken van lichtgevoelige glasplaten voor het collodiumprocédé.

Dit betekent dat het eerste deel van het negatief-positiefprocédé, d.w.z. het negatief, met andere middelen tot stand moet worden gebracht.

De oude fotografische technieken omvatten alle contactafdrukken, zodat we een negatief nodig hebben van dezelfde grootte als de uiteindelijke foto. In de klassieke fotografie betekent dit ofwel rechtstreeks op groot formaat fotograferen, ofwel een duplicaatnegatief van het vereiste formaat maken.

Alleen een fotograaf met een behoorlijke dosis ervaring en een goed uitgeruste donkere kamer kan deze taak aan.

De digitale technologie maakt het nu mogelijk negatieven te maken zonder donkere kamer.

Velen geloven dat juist dit feit ertoe heeft bijgedragen dat de belangstelling voor historische methoden de laatste jaren zo sterk is toegenomen.

Hoe dan ook, met historische fotografische technieken kunt u hier nader kennis maken.